مترجم : بهروزی
منبع:راسخون



 

گیاهان برای رشد به خاک نیاز دارند؛ آنها جزء مهمی از اکو سیستم هستند بنابراین خاک نیز مهم است. برخی واقعیات جالب دیگر را در مورد خاک در این مقاله دریابید.
"ذاتاً تمام زندگی به خاک وابسته است . . . هیچ زندگی نمی‌تواند بدون خاک و هیچ خاکی نمی‌تواند بدون زندگی وجود داشته باشد؛ آنها با هم دیگر تکامل یافته‌اند." چارلز ای. کلاگ
این گفته، خاک و اهمیت آن را به طور کاملاً موثر بیان می‌کند. خوب، خاک به عنوان ماده‌ی معدنی و یا آلی غیر ترکیبی روی سطح زمین که به طور طبیعی حاصل شده تعریف می‌‌شود و قادر به حمایت از رشد گیاه است. خاک مترادف با کلمه‌ی "زمین" است؛ کلمه‌ای که سیاره‌ی ما نام خود را از آن گرفته است. در بخش‌های بعدی این مقاله، برخی اطلاعات پایه‌ای در مورد خاک و هم چنین برخی واقعیات جالب در مورد آن آورده شده است.

انواع خاک :

سه نوع خاک عبارتند از : رس، گل و لای، شن و ماسه. بیشتر خاک‌ها ترکیبی از این سه نوع هستند. ساختار و ظاهر خاک به مقدار هر یک از این سه نوع خاک موجود در آن بستگی دارد.
شن و ماسه، دانه دانه است و از ذرات سنگ و مواد معدنی تشکیل یافته است.
رس، مواد معدنی دانه ریز و مقدار آب بالایی دارد.
گل و لای، ماده‌ی دانه دانه است که از سنگ و صخره مشتق شده است. گل و لای ممکن است به صورت رسوب و ته نشین در آب باشد. گل و لای به عنوان خاک – سنگ نیز شناخته می‌شود.

ترکیب شیمیایی خاک :

خاک، 01ر0 درصد از آب زمین را نگه می‌دارد.
خاک، ترکیبی از 49 % اکسیژن، 33 % سیلسیم، 7 % آلومینیوم، 4 % آهن و 2 % کربن است.
آب و هوا، 50 % خاک را تشکیل می‌دهد. فاز متخلخل خاک، آنها را حفظ و انبار می‌کند.
مواد معدنی و آلی بقیه‌ی خاک را تشکیل می‌دهند. آنها بخشی از فاز جامد آن هستند.

تشکیل خاک :

تشکیل خاک یک فرآیند طولانی است. خاک با فرآیند در معرض قرارگیری فیزیکی و شیمیایی سنگ‌ها و صخره‌ها شکل می‌گیرد.
مطالعه‌ی فرآیندهایی که منجر به شکل گیری خاک می‌شود به عنوان مبحث پیدایش جلگه شناخته می‌شود. زمین شناس روسی به نام واسیلی دوکوچائو، در این مطالعه پیشرو بود و دریافت که، خاک در طول زمان و در نتیجه‌ی فرآیندهای آب و هوایی، معدنی و بیولوژیکی شکل می‌گیرد.
آب و هوا، برجستگی، موجودات زنده، مواد والد و زمان که به طور اختصاری با CROPT نشان داده می‌شود فاکتورهایی هستند که بر تکامل خاک تأثیر می‌گذارند.
رسوب و دما فاکتورهای آب و هوا هستند که بر شکل گیری خاک تأثیر می‌گذارند.
برجستگی که توپوگرافی نیز نامیده می‌شود، پستی و بلندی زمین است که بارش، ته نشینی، روان آب‌ و فرسایش در آن منطقه را مشخص می‌کند.
حرکت موجودات زنده در خاک موجب حرکت هوا و مواد غذایی می‌شود. سوراخ زیر زمینی توسط حیوانات باعث مخلوط کردن خاک و هوادهی می‌شود. کرم‌های خاکی، مواد غذایی را بازیافت می‌کنند در نتیجه خاک را غنی‌تر می‌سازند. گیاهان از فرسایش خاک جلوگیری می‌کنند، حفاظی برای آن فراهم می‌کنند و باعث تعویض مواد غذایی بین خاک و اتمسفر می‌شوند. ریز جانداران خاک به تجزیه مواد آلی کمک می‌کنند. زوال و از بین رفتن گیاهان و حیوانات به شکل گیری خاک کمک می‌کنند. فعالیت‌های انسانی منجر به فرسایش خاک و هم چنین موجب تغییراتی در حاصل خیزی آن می‌شوند. در نتیجه، موجودات زنده بر شکل گیری و تکامل خاک تأثیر می‌گذارند.
مواد والد شامل مواد معدنی هستند که خاک از آنها شکل گرفته است.
آب و هوا، برجستگی، موجودات زنده و مواد والد با هم دیگر در طول زمان منجر به تغییراتی در خاک می‌شوند و بسته به اثر متقابل این فاکتورها، خاک در طول یک بازه‌ی زمانی مشخص شکل می‌گیرد و تکامل می‌یابد. این امر باعث می‌شود که زمان یک فاکتور مهم تأثیر گذار بر شکل گیری خاک باشد.

لایه‌های خاک :

خاک می‌تواند به لایه‌هایی طبقه بندی شود که در آنها ویژگی‌های فیزیکی، عمر و ترکیب شیمیایی هر لایه از یک دیگر متفاوت است. هر لایه‌ی افقی خاک به عنوان افق خاک، مشهور است.
بالاترین لایه، خاک سطحی نامیده می‌شود. این لایه حاوی مقادیر بالایی از گیاخاک و ریز جانداران است. فعالیت‌های بیولوژیکی عمدتاً در این لایه رخ می‌دهند. گیاهان، مواد غذایی خود را از این لایه می‌گیرند.
گیاخاک زیادی در لایه‌ی پایین این لایه موجود نیست.
فرآیند لیچینگ و خاک شویی، مواد معدنی را از لایه‌های بالایی خاک به لایه‌های پایینی می‌آورد.
پایین‌ترین لایه‌ی خاک شامل سنگ‌ها و صخره‌های خشک و پژمرده است.

واقعیات جالب و سرگرم کننده :

تمام خاک موجود در روی کره‌ی زمین، جوان‌تر از سنوزوئیک است و مقدار خیلی کمی از آن، پیرتر از پلیستوسن است.
خاک بر بخش‌های زیادی از زندگانی ما تأثیر می‌گذارد. خاک یک جزء لازم برای اکو سیستم ما است. ترکیب شیمیایی خاک در یک منطقه، تأثیر مستقیمی روی زندگی گیاهی و حیوانی آن منطقه دارد.
بیش از 500 سال طول می‌کشد تا 2 سانتی متر خاک سطحی تشکیل شود.
ده‌ها تن خاک سطحی که در یک هکتار زمین پخش شده‌اند به ضخامت یک سکه‌ی اروپایی هستند.
یک خاک کاملاً کاربردی، 3750 تن آب را در هر هکتار نگه می‌دارد در نتیجه خطر سیلاب را کاهش می‌دهد. این خاک، آلاینده‌ها را تا حدودی نگه می‌دارد. خاک در حدود 10 % از کربن دی اکسید خروجی را حفظ و ذخیره می‌کند.
فقط یک گرم خاک شامل 5000 تا 7000 گونه‌ی مختلف باکتری است. یک قاشق خاک می‌تواند تعداد قابل توجهی از زندگان را حفظ کند و زنده نگه دارد.
دانشمندان، 10000 نوع خاک در اروپا و در حدود 70000 نوع خاک در آمریکا یافته‌اند.
75% از پوسته‌ی زمین، از سیلسیم و اکسیژن تشکیل یافته است.
موجودات زنده با تغذیه‌ی مختلف در خاک از مواد کربن دار موجود در آن تغذیه می‌کنند. از طریق تنفس این موجودات، مقدار کربن خاک به اتمسفر برمی‌گردد.
خاک، مواد آلی مرده را به مواد غذایی تبدیل می‌کند و آنها را برای گیاهان و حیوانات خاک، در دسترس و فراهم می‌سازد.
بیشتر مواد غذایی خاک از مواد معدنی می‌آیند. اما نیتروژن از باکتری‌های تثبیت کننده‌ی نیتروژن که نیتروژن اتمسفری را به ترکیبات نیتروژن مثل آمونیوم و نیتروژن دی اکسید تبدیل می‌کنند، می‌آید که گیاهان می‌توانند از این ترکیبات استفاده بکنند.
تخلخل خاک برای تهویه و جذب و نگهداری آبی که توسط گیاهان به کار می‌رود، ضروری است. حفره‌ها به حرکت آب و هوا که برای زنده ماندن و حیات در خاک ضروری است، اجازه می‌دهد. تراکم خاک منجر به کاهش فضای حفره‌ای می‌شود در نتیجه هوا و آب نمی‌توانند به ریشه‌های گیاه و موجودات زنده‌ی دیگر در خاک برسند.
در خاک است که محصولات رشد می‌کنند و ما می‌توانیم غذا را به دست آوریم. بسیاری از آنتی بیوتیک‌ها که داروی عفونت هستند از ریز جانداران خاک به دست می‌آیند.
در واقع، کشاورزی، تنها صنعت ضروری و الزامی است.
خاک یک منبع طبیعی تجدید ناپذیر است. این موضوع باید سبب شود که ما در مورد این که خاک چقدر ارزش دارد فکر بکنیم. خسارت و آسیب به خاک، تنزل کیفیت آن و یا آلودگی زمین، می‌تواند تعادل طبیعت را به هم بزند و تهدید و خطری برای زندگی باشد.
برخی حیوانات، خاک را مصرف می‌کنند. یافت شده که شامپانزه‌ها در اوگاندا، خاک را می‌خورند.
طوطی دم بلند قرمز – سبز، خاک رس کناره‌ی رود را می‌خورد. این باعث می‌شود که آنها از مواد غذایی در غذاهای مضر استفاده بکنند.
عمل خوردن مواد خاک مانند، در انسان‌ها نیز دیده شده است مثلاً آنهایی که در مناطق روستایی به دلایل تفریحی و یا مذهبی، خاک می‌خورند. این ممکن است مرتبط با اختلال خوردن به نام پیکا باشد. عمل خوردن مواد خاک مانند، خاک خوری نامیده می‌شود.
خاک به اشکال مختلف و متعدد خود در زندگانی ما، نقش مهم و بزرگی دارد. به قول فیلسوف و شاعر یونانی، کسنوفانس، "تمام چیزها از زمین می‌آیند و تمام چیزها به زمین ختم می‌شوند."